NDBC BIDA BALITA (April 9, 2024)

HEADLINES

1   NASA P34 million na halaga ng shabu, nasabat ng PDEA-BARMM sa Lanao Sur mula sa isang drug suspek na taga Cotabato City

2   MGA BAKWET sa Maguindanao Sur dahil sa harassment ng armadong grupo, bumalik na, isang bakwet nagkwento paano sila lumikas

3   SA MAMASAPANO, Maguidnanao Sur, MILF at BIFF, muling nagbakbakan, libu-libong pamilya, lumikas na naman.

4   KORONADAL LGU, nagpaalala sa mga motorist na sisikip ang trapik sa boundary ng lungsod at Tupi dahil sa ginagawang welcome arc

5   OFWs mula sa Malaria countries, mahigpit na minomonitor ng IPHO South Cotabato

6   HALO-HALO store na posibleng dahilan ng food poisoning, ipinasara ni Kidapawan Mayor Evangelista

SA ATING PAMBUNGAD NA BALITA…

NASA P34 million na halaga ng shabu, nakumpiska ng PDEA-BARMM sa Lanao del Sur mula sa isang drug suspek na taga Cotabato City

KASUNOD ito ng isinagawang drug buy bust operation ng PDEA BARMM sa Brgy. Matalin, Malabang, Lanao del Sur pasado 1:00 ng hapon kanina.

Kinilala ni PDEA BARMM Regional Director Cesario Gil Castro ang suspek na si Zacaria Jaji Nandang alias Dats, nasa hustong gulang na taga Bagua 2, Cotabato City.

Nakuha sa kanya ng 5 malalaking pakete ng shabu na may bigat na 5 kilograms at nagkakahalag ng P34 million pesos.

Katuwang ng PDEA BARMM ang PDEA Maguindanao, PDEA Lanao del Sur, Provincial Drug Enforcement Unit-15, Police Regional Office ng BARMM, Regional Highway Patrol Group, NBI, NICA at 3rd Scout Ranger Battalion.

Narekober din ang P1,000,000 boodle money na ginamit bilang buy-bust money at iba pang non drug items.

Kulong na ngayon sa PDEA BARMM custodial facility ang naarestong suspek na nahaharap sa kasong paglabag sa RA 9165 o Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002.

-0-

PINAMAMADALI NG COMMISSION ON AUDIT sa Cotabato State University ang ang pag-asikaso ng mga papeles na magpapatunay na pag-aari nito ang tatlong lote na may lawak na higit walong ektarya.

Ang mga lupang ito ay saklaw lang ng deeds of donations sa halip na certificates of title.

Ayon sa COA audit team, ang “validity, valuation, and veracity of ownership” sa tatlong mga lote ay di magiging legal hanggat walang certificates of title.

Pinakamalaki sa ari-arian na ito ay ang walong ektaryang lupa na kinatatayuan ngayon ng Cotabato State University sa Sinsuat Avenue.

Sakop ito ng deed of donation noong 1971 pero walang certificate of title.

Ang dalawa pang ari-arian, isang limang ektaryang lupa at 800 square meter lot sa Parang, Maguindanao del Norte na may deed of donation noong 2005 subalit walang certificates of title at hindi nakapangalan sa CSU.

-0-

HULI sa isinagawang checkpoint operation ang carnapping suspect na hindi na pinangalanan pa ng PNP sa Barangay Inug-ug, Pagalungan, Maguindanao del Sur.

Base sa ulat ng Pagalungan MPS, nakatanggap sila ng tip mula sa isang concerned citizen na may nangyaring nakawan ng motorsiklo sa nasabing barangay.

Ang motorsiklo ay isang Kawasaki CT100 na minamaneho ng suspected carnapper nang masabat sa checkpoint.

Sa ngayon, nasa kustodiya na ng Pagalungan MPS ang suspek at nahaharap sa kasong paglabag sa Republic Act 10883 o ang New Anti-carnapping Act of 2016.

-0-

Kinilala ng DTI 12 bilang best producer ng kape sa rehiyhon ang mga coffee  farmers mula Malungon, Sarangani at Alamada, North Cotabato.

Ito ay sa pamamagitan ng Kape Dose Coffee Quality Competition 2024 na ang awarding ceremony ay isinagawa sa Koronadal.

Ang unang pwesto sa Robusta 125 kg category ay nakuha ni Reny Boy Takwayan ng Lower Mainit,Malungon Sarangani.

Top prize din ang napagwagian sa Arabica 125- kg category ni Elizabeth Aleria ng Dado, Alamada Cotabato.

amukod tangi ang mga ito mula sa 72 mga entry na doble sa 47 entry noong 2023.

Ang Kape Dose Coffee Quality Competition  ang pinakamalaking best coffee competition sa Soccksargen.

Ayon kay DTI 12 Regional Director Flora Gabunales, layon nito na mabigyan ng intervention ang mga local coffee farmers para mapaunlad ang kanilang produksyon at mapalawak ang kanilang market.

Ito ayon pa kay Gabunales ay nakaangkla rin sa adhikain na makilala ang rehiyon bilang “Coffee Capital of the Philippines.”

Katuwang ng DTI sa pagtaguyod sa Kape Dose Coffee Quality Competition ang DA, Sultan Kudarat State University, Peace and Equity Foundation, Mahintana Foundation, Inc., Filipino Coffee Institute, at Coffee Council of Region 12.

-0-

Infrastructure projects ngayong 2024 pinaglaanan ng higit P394 million ng provincial government ng South Cotabato

Prayoridad ng provincial engeering office ang mga proyekto na magpapabilis sa delivery ng serbisyo sa mga mamamayan ng South Cotabato.

Ayon kay provincial engineer Lloyd Esparagosa nag-laan ng P394 million ang lalawigan para sa kanilang infrastructure projects ngayong 2024.

Sinabi ni Esparagosa na kalakip pa rin sa kanilang mga proyekto ang box culverts, flood control projects at mga tulay.

Pero ayon kay Esparagosa mas tututukan nila  ngayon ang mga proyekto na magpapabilis sa delivery ng pangunahing mga serbisyo sa mga mamamayan.

Karamihan din sa mga proyektong ito ay para sa Economic service sector.

Ayon kay Esparagosa kalakip dito ang pagsemento ng mga daan, pagpapatayo ng Early Child Care and Development Classrooms at potable water systems lalo na sa mga malalayong barangay.

Dagdag pa nito 64 sa 70 nilang proposed projects ang nakatakdang sumailalim sa bidding.

Kaya ayon kay Esparagosa inaasahan nila na magagamit ang nasabing pondo sa Agusto.

-0-

CHR 12 ipinaliwanag ang kahalagahan ng Barangay Human Rights Action Center sa pagsawata ng human rights violation at gender-based violence sa mga komunidad

Aktibo sa pagtatag ng kanilang Barangay Human Rights Action Center o BHRAC ang ilang mga local government unit sa region 12.

Ayon kay Commission on Human Rights o CHR 12 OIC Regional Director Atty. Keysie Gomez napatunayan ng mga ito ang kanilang improvement sa pag-report ng human rights violation at gender-based violence sa mga komunidad.

Paliwanag ni Gomez ang BHRAC kasi ay nagsisilbing extension ng CHR.

Layon aniya ng BHRAC na mahikayat ang mga barangay officials at ordinaryong mga mamamayan  na makibahagi sa pagsulong at pagprotekta sa karapatang pantao sa kanilang mga komunidad.

Ipinunto nito na bilang mga frontliner may mahalagang papel ang mga taga barangay sa pagsawata sa human rights violation tulad ng pangaabuso sa mga kababaihan at kabataan.

Ayon pa kay Gomez matutulungan din ng BHRAC ang mga biktima ng pagaabuso na maipaabot ang kanilang  hinaing sa CHR.

-0-

OFWs mula sa Malaria countries mahigpit na minomonitor ng IPHO sa Malaria-free na South Cotabato

Napanatili ng South Cotabato ang pagiging malaria-free  mula noong 2017.

Gayunpaman ayon kay Sanitary Inspector Jose Barroquillo naririyan pa rin ang banta ng Malaria sa lalawigan.

Kaya ayon pa kay Barroquillo mahigipit nilang minomonitor ang mga OFW na umuuwi mula sa mga bansang may maraming kaso ng malaria.

Paliwanag ni Barroquillo nagkaroon kasi ang South Cotabato ng dalawang imported case ng malaria mula Sudan at Sierra Leone noon nakaraang taon at isa naman mula Papaua New Guinea ngayong taon.

Ipinunto pa ni Barroquillo na mahalaga ang early detection at gamutan para mapigilan ang pagkalat ng malaria.

Kaya panawagan nito sa publiko payuhan ang mga OFW na galing sa Malaria areas na pumunta sa pinakamalapit na health center.

-0-

Koronadal LGU inabisuhan ang mga motorista sa pagbagal ng trapiko sa Gensan-Koronadal Highway sa pagsisimula ng konstruksyon ng welcome arc sa boundary nito sa  Tupi, South Cotabato

Ipapasara ng lokal na pamahalaan ang kabilang lane ng national highway sa boundary ng Barangay Saravia sa Koronadal at Barangay Palian sa bayan ng Tupi simula ngayong araw.

Layon nito na mabigyan daan ng pagpapatayo ng welcome arc sa nasabing lugar.

Inaasahan naman na ito ay magdulot ng aberya sa mga motorista na dumadaan sa Koronadal-General Santos City highway.

Ito naman ang abiso sa mga motorista ni OIC City Engineer Hector Cabriana.

Sinabi pa ni Cabriana na para sa maayos na daloy ng trapiko maglalagay ang lokal na pamahalaan  ng warning signs at ilaw sa lugar.

Ayon pa kay Cabriana target nilang matatapos ang proyekto sa loob ng isang buwan.

Ito ay pinaglaanan naman ng LGU ng higit sa P7 million.

Nauna nang sinabi ni Koronadal Mayor Eliordo Ogena na kailangang ng LGU na magpatayo ng bagong welcome arc.

Ayon kay Ogena naapektuhan kasi ng road widening project ang lumang welcome arc sa Koronadal-Tupi boundary.

-0-

MGA ALITUNTUNIN sa pagawa ng Zakat o pa-iftar sa mga mamamayan, ipinalabas ng Darul Ifta.

INILABAS ng Bangsamoro Darul Ifta ang mga panuntunan o Fatuwa tungkol sa tamang Zakat o charity sa pagtatapos ng holy month of Ramadan.

Ayon kay Bangsamoro Mufti Sheik Abdulrauf Guialani, obligado ang mga Muslim, mapa bata o matanda, lalaki o babae na magbigay ng Zakat al-Fitr o charity.

Aniya, nakasaad sa hadith ng Ibn 'Umar na sa pagtatapos ng Ramadan ay nararapat na magbigay ng Zakat al-Fitr.

Ang pinakamainam aniya na dapat ibigay ay ang pangunahing kinakain ng mga tao tulad ng bigas kung saan dalawa't kalahating kilo ang maaring ibigay.

Bukod sa bigas o pagkain, sinabi ng Mufti na pinapahintulutan din ang pagbibigay ng salapi o pera base ito sa ilang mga scholars tulad nina 'Umar bin Abdulaziz, Abu Hanifa, Al-Bukhari at Ibn Taymiyyah.

Pero ito dapat aniya ay katumbas ng 2.5 kilograms ng bigas o depende sa pangangailangan ng tatanggap ng Zakat.

Maaari itong ibigay bago mag Eid o sa mismong araw ng pagtatapos ng Ramadan

-0-

BAGAMAT zero o walang kaso ng Malaria sa BARMM region, pinag-iingat pa rin ng Ministry of Health o MOH ang publiko sa posibleng banta ng sakit na ito.

Kaugnay ito sa pag-obserba sa World Malaria Day ngayong Abril.

Sa programang Suara-Kalusugan ng MOH-BARMM sa DXMS Radyo Bida, sinabi ni Malaria Control and Elimination Program Coordinator Bai Princess Alyssa Baraguir-Akmad na simula noong 2019, wala nang naitalang kaso ng Malaria sa rehiyon.

Sa buong Pilipinas, ang Palawan ang may maraming kaso ayon kay Akmad.

Sinabi ni Akmad na kung ang dengue ay dahil sa Aedes aegyti mosquito, ang Malaria ay isang uri ng sakit na hatid naman ng infected na babaeng Anopheles mosquito na may dalang parasatiko.

Kabilang aniya sa mga sintomas ng malaria ay ang pagkakaroon ng mataas na lagnat, hirap sa pag-ihi, pananakit ng ulo, pananakit ng kalamnan, pagsusuka, pananakit ng tiyan, paninilaw ng balat at pamumula ng mga mata.

Sinumang may ganitong sintomas ay posibleng maapektuhan ang bato, baga, atay ng tao at humantong sa kamatayan kung hindi maaagapan, ayon kay Akmad.

Payo ni Akmad sa lahat, kapag may maramdamang sintomas, huwag mag-panic, sa halip ay agad na bumisita sa barangay health center o sa doctor dahil libre naman ito.

-0-

SIMULA nitong linggo hanggang kahapon ng umaga ay inihatid na ng militar ang mahigit isang libong pamilya ng Sitio Mamaan at Tubaran sa Brgy. Labangan, Datu odin Sinsuat, Mag. Norte.

Gabi ng biyernes nitong nakalipas na linggo nang napilitang bumaba ang nasabing mga pamilya matapos gisingin sila ng putukan sa pagitan ng dalawang naglalabang grupo.

Sinabi ng residenteng si Toy Ariston sa DXMS Radyo Bida na bago nangyari ang bakbakan ay may sampung mga kalalakihan ang kanilang nakitang may dalang baril at may hinahanap na indibidwal.

Dalawang araw silang nanatili sa Labungan Elemntary School bago inihatid sa kanilang lugar matapos masiguro ng army na ligtas na silang maka-uwi

Ang hiling lang nila ay mabigyan sila ng tulong.

-0-

GAGAWIN MAMAYANG GABI ng Bangsamoro Darul Ifta ang moon sighting upang alamin kung dapat na bang magdiwang ng Eid’l Fitre bukas o sa Huwebes na.

Pangungunahan ni Bangsamoro Grand Mufti Abdulrauf Guialani ang moon sighting sa BARMM.

Magkakaroon din ng annual Moon Sighting Activity sa iba pang bahagi ng bansa.

Mismong si Guialani ang may kapangyarihang magdeklara kung nakita ang crescent moon mamayang gabi o hindi.

Kapag nakita ito ng mga moon seers ngayong gabi, buka na o eid’l Fitr na sa Mierkules. 

Kung hindi matanaw ang crescent moon mamayang alas 6 ng gabi ay sa Huwebes na matatapos ang fasting month.

-0-

MULING naitala ang bakbakan sa pagitan ng MILF 118th Base Command at Bangsamoro Islamic Freedom Fighters o BIFF pasado alas 5:00 ng madaling araw kahapon sa Brgy. Dasikil, Mamasapano, Maguindanao del Sur.

Ayon kay Mamasapano MDRRMO Officer Vincent Cuales, 189 na pamilya ang nagsilikas mula sa nasabing barangay at tumungo sa mga katabing barangay ng Tuka, Libutan at katabing bayan ng Shariff Saydona Mustapha at Radjah Buayan.

Sinabi ni Cuales na nagsimula ang bakbakan nito pang April 3 sa Brgy. Pimbalkan kung saan dalawang sibilyan ang sugatan.

Dahil sa nasabing gulo, hindi bababa sa 1,500 pamilya o nasa halos walong libong katao na ang apektado.

Sa ulat Provincial Disaster Office, ang apektadong mga barangay dahil sa bakbakan noong nakaraang linggo ay Pimbalkan, Tukanalipao at Daladap.

Aminado si Cuales na kahit pumagita na ang MILF CCCH at Ad Hoc Joint Action Group o AHJAG at nagkaroon na ng ceasefire ay hirap pa rin ang LGU na kontrolin ang rido.

Nakatakda namang mamahagi ng tulong lokal na pamahalaan at iba pang grupo sa nasabing mga bakwit.

-0-

DEPED Cotabato Division, ipinagutos ang pagbawal sa outdoor activities at obligadong pagpapainom ng tubig sa mga bata dahil sa epekto ng El Nino

BAWAL muna ang outdoor activities, ito ang ipinagutos ni DepEd Cotabato School Division Superintendent Romelito Flores sa buong dibisyon kaugnay pa rin sa mainit na panahon.

Nabatid na may ilang insidente ng paghilong at pagkahimatay ang natala sa Matalam, habang pagdurugo naman ng ilong sa bayan ng Pikit dulot ng El Nino.

Maliban dito, nagpalabasdin ito ng kautusan na i prayoridad na gamitin ng mga paaralan sa lalawigan ang kanilang Maintenance and Other Operating Expenses o MOOE para maipangbili ng inuming tubig.

Sa ganitong paraan, pwede ng magkaroon ng regular na

pagpapainom o water break para sa mga estudyante at mga guro na mga pinaka apektado sa mainit na panahon.

Magsisilbi aniya itong mitigating factors na maiwasan ang digrasya dahil sa mainit na panahon.

-0-

Matalam PNP, walang records kung may kinasangkutan

ang dalawang binatang taga Matalam na biktima ng summary execution sa Magsaysay Davao del Sur

NAGSASAGAWA ngayon ng hiwalay na imbestigasyon ang Matalam PNP sa background ng dalawang binatang taga Central Malamote, Matalam, North Cotabato na mga biktima ng summary execution o pagpatay sa New Opon, Magsaysay, Davao del Sur kamakalawa.

Ayon kay Matalam PNP Town Chief LTCOL Arniel Melocotones, walang records sa kanilang istasyon ang dalawa.

Pero pinapasuri na nito ang Barangay sa background ng dalawa upang malaman at ma-establish ang motibo sa pagpatay sa dalawa.

Sa usaping gangsterism ay nilinaw naman nitong simula nang maupo siya sa kaniyang puwesto ay wala naman aniyang napabalita hinggil sa mga gang sa lugar.

Isa kasi ito sa mga iniimbestigahan ng Magsaysay PNP dahil sa sugat mula sa icepick na madalas ginagamit ng mga gang.

Nabatid na natagpuang wala ng buhay at may bakas ng tali sa leeg at kamay at sugat mula sa icepick sina Matt Dumalaba, 18 years old at Norhan Alison, 16 sa nabanggit na lugar.

-0-

Planong demolition o pagpapa-alis sa mga 2019

earthquake evacuees sa Batasan, Makilala ikinabahala ng mga bakwit

Kinumpirma sa panayam ng Radio BIDA kay Luayon Chairman

Froilan Sweet Angga na totoo ang kumakalat na ulat na may nagpadala ng sulat sa mga evacuation leader sa Floortam, Batasan,Makilala na sila ay pinapaalis at hanggang sa Hunyo nalang at kung magmamatigas idi-demolish ang kanilang mga tent.

Hindi naka-address sa kaniya ang sulat pero makikipag-ugnayan na ito sa Lokal na Pamahalaan ng Makilala para bigyang pansin ang ulat.

Sa kabila ng aksyon na kaniyang ginagawa ay hindi nagdalawang-isip si Chairman Sweet manawagan na rin sa mga evacuees na kung maaari ay ngayong maaga pa lang ay unti-unti ng lisanin ng bakwit ang evacuation at bumalik na sila sa Barangay Luayon.

Nabatid na mula sa higit 500 mga pamilya, may natitira pang higit 100 pamilya ang naiwan sa tent city na limang taon ng nananatili dito.

Ilan sa mga rason nila aniya ay ang accessibility sa trabaho, paaralan at ayuda mula sa gobyerno.

Natatakot din silang tanggalin sa masterlist ng pabahay kung aalis sila sa lugar.

Hindi ito totoo ayon kay Chairman Angga at sinigurong nakahanda siya maging ang LGU na maghanap ng malilipatan habang wala pa ang pabahay ng NHA.

-0-

May-ari ng trending halo-haloan sa Kidapawan na

pinaghihinalaang naging sanhi ng food poisoning humingi ng paumanhin at nagbigay na ng paunang tulong sa mga biktima; sample ng halo-halo isinailalim na sa pagsusuri

HINDI pa man napapatunayang sa kanilang halo-haloan nagsimula ang pinaghihinalaang food poisoning, ay humingi na ng despensa at nagpahayag na walang may gusto ng nangyari.

Ito ang inihayag ng may-ari ng trending na halo-haloan na hindi na nagpakilala.

Maging siya ay nabahala at iniisip din ang kapakanan ng mga pasyente.

Sinabi nito sa Radyo BIDA na nakapagpaabot na sila ng tulong pinansyal sa ilan customers, habang may ilan namang tumanggi dahil hindi naman sinadya ang insidente.

Aminado naman itong nang magtatanghali at hapon ay nilagyan nila ng maraming gatas at kaunti nalang ang ice ng halo-halo na posibleng nagresulta sa Lactose Intolerance ng mga customers.

Noong araw na iyon ay abot sa 519 cubs ng halo-halo ang kanilang naibenta pero hindi naman aniya lahat ang nakaranas ng sintomas.

Kinuha na ng City Health Office ang mga sample ng kanilang halo-halo para maimbestigahan kung may kontaminasyon.

Nabatid na mag-iisang buwan palang ang operasyon ng trending halo-haloan.

-0-

KIDAPAWAN Mayor Evangelista, pansamantalang ipinasara ang tindahan ng halo-halo na pinaghihinalaang dahilan ng food poisoning sa ilang customers

“Harapin nalang ang consequence”

Ito ang pahayag ni kidapawan mayor atty. Jose Paolo m. Evangelista matapos pansamantala munang nitong ipinatigil ang operasyon ng tindahan ng halo- halo na tinuturong dahilan ng pananakit ng tiyan, pagsusuka at loose bowel movement o lbm ng ilang mga customer sa kidapawan city.

Ayon sa opisyal, nauna na niyang pina imbestigahan ang nangyaring allegedly food poisoning at base sa mga initial findings nagkaroon ng ilang lapses sa food handling at preparasyon ng nasabing halo-halo.

Napag alaman rin na hindi pa dumaan sa sanitary inspection ng city health office ang establisyementong nabanggit at for application pa lang.

Dagdag pa ni evangelista na nag sumite na sila ng samples sa regional laboratory para sa masusing imbestigasyon.

Sa ngayon ay hinihintay na lamang ang magiging resulta nito upang malaman at masuri ang pinaka sanhi ng alleged food poisoning.

Kung ano man aniya ang magiging resulta ay harapin na lang ng may-ari kung ano man ang consequence.