NDBC BIDA BALITA (Sept. 18, 2023)

HEADLINES

1   Barko ng China na nasa coastal area ng Lebak, di raw dapat ipangamba ng publiko, ayon sa DENR

2   Mountain climbing guide sa Mt. Apo sa Kidapawan, na-stroke habang nasa itaas ng bundok.

3   PAGPATAY sa kagawad ng Datu Piang, Maguindanao Sur, maaring walang kinalaman sa darating na eleksyon; kaibigan at kakilala, nanawagan ng hustisya

4   Maguindanao Norte barangay kagawad, huli sa anti-drug operation sa Isulan, higit P1 million na shabu nakumpiska

5   Magsasakang binarily sa Maguindanao Norte, umapela sa LGU at pamahalaan na mapanagot ang nagtangka sa kanyang buhay

6   KITA NG MGA magsasaka na kabilang sa South Cotabato consolidated rice mas Malaki, ayon kay Gov. Tamayo

7   PUBLIC CONSULTATION sa panukalang hatiin ang Datu Odin Sinsuat, Maguindanao Sur, nauwi sa palitan ng akusasyon

-0-

Local…

NANINIWALA ANG PNP SA DATU PIANG sa Maguindanao del Sur na walang kinalaman sa darating na eleksyon ang pagpatay sa isang incumbent kagawad ng Barangay Poblacion.

Sakay ng kanyang Toyota Innova si Barangay Poblacion Kagawad Leonardo Jun de Jesus nang sila ay ambusin ng mga armadong kalalakihan sa Barangay Kanguan dakong sabado ng hapon.

Anak niya ang nagmamaneho ng sasakyan.

Si De Jesus ay hindi na kakandidato ngayong darating na barangay at SK elections.

Nagpapatuloy pa ang imbestigasyon na ginagawa ng PNP, ayon kay municipal police chief Lt. Colonel Armando Liwan.

Si de Jesus ay binawian ng buhay sa isang pagamutan sa Midsayap, North Cotabato habang sugatan ang kanyang anak.

Sigaw ng mga taong nakakilala kay de Jesus ay mabigyan siya ng hustisya at mapanagot sa batas ang may sala.

-0-

Local…

NAKAKULONG NA NGAYON ANG ISANG Barangay Kagawad ng Maguindanao del Norte matapos na mahuli sa isang entrapment operation at nakunan ng mahigit P1 million na halaga ng shabu sa Barangay Kalawag, Isulan, Sultan Kudarat nitong weekend.

Kinilala ni PRO-12 Regional Director Brig. Gen. Jimili Macaraeg ang naarestong kagawad na si Zacaria Buisan, 38 taong gulang at opisyal ng Barangay Poblacion, Talitay, Maguindanao Norte.

Kasama niyang naaresto si Guiamaludin Sailudin, 45 taong gulang, van driver ng Barangay Poblacion, Datu Odin Sinsuat, Maguindanao del Norte.

Nagbenta ang dalawa ng shabu sa isang undercover agent ng PNP alas 4 ng hapon.  Agad silang inaresto nang maibigay na ang shabu at tinanggap ang bayad.

Nakuha mula sa kanila ang kanilang mobile phone, shabu

at isang Toyota Hi-Ace van.

Sina Buisan at Sailudin ay kapuwa high value target ng PNP.

-0-

LOCAL…

NAKARANAS ng flash floods ang bayan ng Shariff Aguak, Maguindanao del Sur dahil sa malakas na buhos ng ulan kahapon at kagabi.

Walang naming iniulat na nasawi o nasaktan subalit hindi inaasahan ng mga mamayan na ang sentro ng bayan ay makakaranas ng pagbaha.

Ayon sa ilang residente, mahigit limang oras din ang ulan sa bayan at sa bulubunduking bahagi nito.

-0-

Local…

Nakapaglagay na ng early warning devices sa bahagi ng Banga-Koronadal national highway ang DPWH at city government.

Gayunpaman, mariing pa ring pinaalalahanan ni City Disaster Risk Reduction and Management Officer Cyrus Urbano ang mga motorista lalo na mag-ingat.

Ang gumuho na bahagi ng highway ay matatagpuan bago pa marating ang view deck ng DPWH kung ang isang motorsita ay galing sa bayan ng Banga.

Samantala, apektado naman ng  matinding baha ang higit sa 900 mga pamilya sa Barangay New Iloilo, Tantangan, South Cotabato noong Sabado ng gabi.

Ayon kay PDRRRMO OIC Rolly Aquino, higit sa dalawang daan sa mga ito ay nasa evacuation center.

Sa bayan ng Tupi, binaha rin ang higit sa 150 na mga pamilya sa barangay Polonuling kahapon.

Nagsagawa na rin ng clearing operation sa mga umapaw na kanal at sapa ang Tupi LGU.

Nagpapatuloy pa ang assessment ng PDRRMO sa  danyos at apektadong mga mamamayan

-0-

LOCAL…

HINDI DAPAT MANGAMBA ang mga mamamayan sa Kalamansig at Lebak sa lalawigan ng Sultan Kudarat sa malaking barko ng China na naka-angkla malapit sa naturang mga bayan.

Ito ang sinabi sa NDBC Bida Balita ni Community Environment and Natural Resources Officer Forester Iskak Dipatuan.

Aniya, walang basehan ang pangamba ng ilang netizen na illegal ang pagdating ng barko at kung alam ba ito ng national government.

Paliwanag ni Dipatuan na ang barko ay may kaugnayan sa proyektong dredging ng Tran river na programa noon ni dating Sultan Kudarat Gov. Teng Mangudadatu.

Hindi rin daw totoo ang pahayag ng netizen na kukuha ng black sand ang Chinese vessel sa baybayin ng Barangay Tibpuan.

Dumating ang barko sa Lebak noon pang Sept. 11.

-0-

LOCAL…

GAGAWIN NA BUKAS ANG ISA SA PINAKATAMPOK sa 47th foundation anniversary ng South Upi, Maguindanao del Sur.

Sinabi ni South Upi Mayor Reynalbert Insular na tampok bukas ng gabi, Sept. 19, ang Hiyas ng South Upi, ang beauty pageant na gagawin sa municipal gymnasium.

Ang nagagandahang dilag na naghahangad maging Hiyas ng South Upi 2023 ay sina:

Florabel Gajo ng Barangay Romangaob,

Aizel Ann Castor ng Barangay Kuya,

Jocelyn Obregon ng Barangay Pilar,

Rahima Samsudin ng Barangays Bongo, Itaw at San Jose,

Pixydane Ferrer ng Barangay Kigan,

Jovie Kate Estorninos ng Barangay Pandan, at

Maricar Tiban ng Barangay Looy.

May tatlo pang malalaking event ang tampok sa anniversary celebration. Ito ay ang ang national motocross competition na gagawin sa Timanan Central Elementary School sa Sept. 20, ang PBA legend exhibition game at ang anniversary civic-military parade.

-0-

Local…

BIKTIMA NG PAMAMARIL sa Labungan, Datu Odin Sinsuat, Maguindanao, umapela sa pamahalaan na kilalanin at arestuhin ang nagtangka sa kanyang buhay.

AWAYAN sa lupa ang isa sa mga binaggit na dahilan ng biktimang si Reydan Linas Uga kaya tinanggang tapusin ang kanyang buhay nang siya ay barilin nitong nakaraang linggo sa Barangay Labungan, Datu Odin Sinsuat, Maguindanao del Norte.

Si Uga ay sakay ng kanyang motorsiklo nang barilin siya ng mga suspek na sakay ng sasakyan. Maswerteng may tumulong sa biktima kaya nailayo agad siya sa crime scene at dinala sa ospital.

Nanawagan siya sa mga otoridad na mabigyan ng hustisya ang may gawa ng pamamaril.

Sa dagdag na salaysay ni Uga, may mga indibidwal umanong gustong agawin ang ekta-ektarya nilang lupain na isa sa mga itinuturong dahilan din nito para siya ay pagtangkaan.

Bukod sa mga otoridad, nanawagan din siya ng tulong sa BARMM Government at Datu Odin Sinsuat LGU na bigyang pansin ang lkanilang problema dahil nangangamba silang balikan ng mga suspek dahil sa agawan sa lupa.

-0-

Loca…

BAGAMAN AT MATENSYOn, maayos ang unang yugto ng public consultation para sa paghahati ng Datu Odin town at itatag ang mga bayan ng Sheik Abas Hamza at Datu Balabaran Sinsuat.

Ito ay batay sa Bangsamoro Transition Authority o BTA Bills No. 190 at 191 na inihain nina BTA Deputy Speaker Atty. Lanang Ali, Jr at Bai Mantawil

Si dating Maguindanao board member Jojo Limbona ay nagpakita ng pagsuporta sa nasabing BTA bills maging si Maguindanao del Norte Board Member Bobsteel Sinsuat.

Nanindigan naman ang magkapatid na Board Member Datu Rommel Sinsuat at Vice Mayor Sajid Sinsuat na hindi kailangang hatiin ang bayan ng Datu Odin Sinsuat.

Bukod sa hindi dumaan sa mga residente at mga barangay officials ang nasabing panukala, mapayapa at maunlad ang bayan ayon sa kanila.

-0-

LOCAL…

PINABULAANAN ni Member of Parliament Baileng Mantawil na kanilang ipinagbawal ang pagpasok ng mga tutol sa panukala sa public consultation venue.

Si MP Mantawil ang nanguna sa public consultation kaugnay ng panukala hinggil sa pagbubuo ng bagong bayan mula sa mga barangay na sakop ng Datu Odin Sinsuat.

Ginawa ni MP Mantawil ang pahayag kasunod ng reklamo ng ilang mga local officials na ang mga hindi pabor sa paghahati ay hindi pinapapasok sa venue ng public consultation sa Barangay Bugawas.

Samantala, tiniyak ni BTA Deputy speaker Atty. Lanang Ali na sila ay patas at walang kinikilingan.

Ginawa aniya ang BTA Bill Nos. 190 at 191 para sa kapakanan ng taumbayan, walang bahid-pulitika at hindi pansariling interes.

Samantala, inanunsyo ng BTA na hanggang September 26 nalang ang deadline para sa mga gustong humabol ng kanilang position paper.

-0-

Local…

Dalawa pang CTG members sumuko sa PNP sa Surallah, South Cotabato

Sumuko ang dalawang mga  dating kasapi ng Communist Terrorist Group o CTG sa South Cotabato 2nd Provincial Mobile Force Company o SCPMFC Headquarters sa sa Barangay Centrala, Surallah,South Cotabato.

Kinilala ni 2nd SCPMFC Commander Lt. Col. Rey Egos ang mga sumuko na sina alyas Joseph at Bigboy.

Sila  ay dating mga myembro ng Guerilla Front DAGUMA Far South Mindanao Region at mga nakatira sa barangay Aflek sa bayan ng Tboli.

Dala din ng mga ito sa kanilang pagsuko ang 9mm uzi na armas at isang granada.

Ayon pa kay Egos ang pagsuko ng nasabing mga CTG members ay bunga ng pakikipag-negosasyon sa kanila ng mga pulis.

Ang dalawang mga surrenderee ay ikinustodya  ng 2nd SCPMFC.

Ito ay habang sumasailalim pa sa validation na kailangan para sila mailakip sa Enhanced Comprehensive Local Integration Program o E-clip ng pamahalaan.

-0-

Local…

Ani sa consolidated rice farm sa South Cotabato lumagpas sa target, ayon kay Governor Tamayo

Umabot sa sampung tonelada kada ektarya a ang naani sa mga palayan sa Surallah, South Cotabato na kabilang sa pilot area ng Consolidated Rice Production and Mechanization Program ng lalawigan.

Ito ayon kay Governor Reynaldo Tamayo Jr, ay  mas mataas sa target ng lalawigan noon na walong tonelada kada ektarya.

sinabi ito ni Tamayo nang dumalo sa Harvest Festival sa Barangay Dajay, kasabay ng unang pag-ani ng mga palay sa rice consolidated farm.

Unang inani ang anim na ektarya sa 210 ektaryang palayan na sakop ng nasabing programa.

Sinasaka ang mga ito  ng mga 103 na mga magsasaka na myembro ng Upper Valley Agricultures Cooperative o UVACO.

Dagdag pa ni Tamayo ang 10 tons per hectare na inani sa consolidated farm ay doble din sa karaniwang ani ng mga magsasaka sa lalawigan.

Ayon pa kay Tamayo ang programa ay inaasahang ding magpapataas ng produksyon ng palay at magpapababa ng presyo ng bigas sa south Cotabato.

Matatandaan  ang programa ay inilunsad ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. noong Hunyo

-0-

Local…

Monitoring sa mga iligal na Habal-habal pinalakas ng traffic office ng Tboli, South Cotabato

Kumuha ng permit para legal na makapamasada at maayos na makapag-hanapbuhay.

Ito ang paalala  ni Tboli Traffic Management Unit o TMU Chief Ken Michael Lim sa mga driver at operator ng colorum na mga habal-habal sa nasabing lugar.

Ipinunto pa ni Lim na ang pagkuha ng permit ay bilang respeto na rin sa mga habal-habal driver na legal na namamasada sa Tboli na kumpleto ng mga dokumento.

Ang mga habal-habal ay pangunahing transportasyon ng mga mamamayan sa mga upland barangay ng Tboli.

Pinayuhan din ni Lim ang mga magulang  na huwag payagang magmaneho lalo ng motor ang mga anak na walang lisensya at menor de edad.

Ito ayon pa kay Lim ay upang matiyak ang kanilang kaligtasan.

Dagdag pa nito, sunod sunod na kasi ang mga vehicular crash incidents sa Tboli na karamihan ay kinasangkutan ng mga menor de edad.

-0-

Emergency assistance ng lalawigan  napakinabangan ng higit 10,000 mga mamamayan sa South Cotabato

Nakinabang sa Assistance to Individuals in Crisis Situation o AICS program nito ang 10,864 mga mamamayan sa South Cotabato.

Ito ayon kay Provincial Social Welfare and Development Office Social Welfare Officer IV Cora Obenieta ay base sa kanilan datus mula Enero hanggang Hulyo ngayong 2023.

Ayon pa kay Obenieta ang lalawigan ay nakapaglaan ng higit sa P30 million para sa mga AICS beneficiary.

Maliban dito ayon kay Obenieta naglaan din sila ng higit P15 million para sa higit 2,000 na mga mamamayan na nangangailangan ng burial assistance.

Dagdag pa nito, higit sa 100 mahihirap na mga mamamayan  ang nakinabang sa higit P732 million na hospital financial assistance ng lalawigan.

Layon ng AICS na matulungan ang mga mamamayan na makarekober sa emergency situations tulad ng sakit, mga namatayan at iba pang krisis.

-0-

Local..

Bahagi ng Banga-Koronadal highway gumuho, habang daang daang mga pamilya binaha sa South Cotabato nitong weekend

Nakapaglagay na ng early warning devices sa bahagi ng Banga-Koronadal national highway ang DPWH at city government.

Gayunpaman, mariing pa ring pinaalalahanan ni City Disaster Risk Reduction and Management Officer Cyrus Urbano ang mga motorista lalo na mag-ingat.

Ang gumuho na bahagi ng highway ay matatagpuan bago pa marating ang view deck ng DPWH kung ang isang motorsita ay galing sa bayan ng Banga.

Samantala, apektado naman ng  matinding baha ang higit sa 900 mga pamilya sa Barangay New Iloilo, Tantangan, South Cotabato noong Sabado ng gabi.

Ayon kay PDRRRMO OIC Rolly Aquino, higit sa dalawang daan sa mga ito ay nasa evacuation center.

Sa bayan ng Tupi, binaha rin ang higit sa 150 na mga pamilya sa barangay Polonuling kahapon.

Nagsagawa na rin ng clearing operation sa mga umapaw na kanal at sapa ang Tupi LGU.

Nagpapatuloy pa ang assessment ng PDRRMO sa  danyos at apektadong mga mamamayan.

-0-

Local…

Suporta sa Consolidated Rice Production and Mechanization Program ng South Cotabato, tiniyak ng DA 12

Sinaksihan din ni DA 12 OIC Regional Executive Director John Pascual ang pag-ani ng mga palay sa mga sakahan sa Surallah na kabilang sa Consolidated Rice Production and Mechanization Program ng South Cotabato.

Ito ay bilang pagpapakita rin ng suporta sa nasabing programa .

Kaugnay nito, pinuri naman ni Pascual ang mga ginawa ng provincial government para mapataas ang produksyon ng mga palay farmers.

Ang higit sa 200 ektaryang palayan na pilot area ng Consolidated Rice Production ay matatagpuan sa bayan ng Surallah.

Kasabay ng pag-ani ng mga  palay dito ay ang pagsagawa din ng Famers Field Day at Harvest Festival.

-0-

Local…

Agri group, hinikayat ang mga magsasaka sa North Cotabato na tangkilikin na ang organic farming

HINDI lang malinis sa anumang inihahalong kemikal, maaasahan din sa panahon ng kalamidad at epekto ng climate change ang organic farming.

Ito ang isinusulong ng Philippine Rural Reconstruction Movement katuwang ang Department of Agriculture sa mga magsasaka ng North Cotabato partikular na ang mga magsasaka na sakop ng Liguasan Delta tulad ng Kabacan, M'lang ug Tulunan.

Sa forum ng nasabing Non-Government Organization sa Kidapawan nakaraang araw, sumentro ang kanilang usapin pagpapalakas s amga magsasaka ng Liguasan Marsh tungo sa katatagan sa kalamidad at climate change.

Nakapanayam naman ng Radyo BIDA ang ilan sa mga farmer's association ng mga nasabing bayan na nagsasagawa na rin ng organic farming at positibo ang kanilang pananaw dito.

Panawagan nila sa ngayon sa ibang mga kasamahan nilang tangkilikin na ang organikong pagtatanim dahil maliban sa mas mura at masustanya, nakaksurvive din ang mga ito sa paiba-ibang takbo ng panahon.

-0-

Local…

Sama ng panahon patuloy na pumiperwisyo sa mga motoristang dumadaan sa Greenhills President Roxas, na una ng nasira ng 1 kilometrong habang landslide

BUWIS buhay ang motoristang dumadaan sa Greenhills road access ng President Roxas to Antipas and Arakan route dahil sa nagpapatuloy na sama ng panahon.

Nabatid na naitala ang abot sa higit kumulang isang kilometrong landslide sa bundok, dalawang buwan na ang nakakalipas at kailangan pa ng higit sa kalahati g bilyong peso para makumpune ang highway.

Nakaraang gabi, muling sinalanta sinalanta ang mga motorista matapos bumuha sa bahagi ng bundok na naging rason para maanod ang mga bato ay lupa na tinambak sa gilid ng bundok.

Sa post ng isang netizen, tulong-tulong ang mga motoristang matanggal sa kalsada ang mga bato at lupa para lang makadaan sila at makaiwas sa disgrasya.

Sa pamamagitan na rin ng social media ay nanawagan silang gamitin nalang ang alternate routes kahit malayo dahil sa peligro at banta ng landslide.

Nagdulot ng moderate traffic ang nasabing insidente.

-0-

Local…

Mountain guide, na-stroke habang nasa itaas ng Mt. Apo

NAUWI sa trahedya ang pag-akyat ng grupo mountaineers sa Mt. Apo matapos atakihin ng stroke ang kasama nilang Forest Ranger at mountain guide kamakalawa.

Kinilala ang biktima na si Mildred Barila Dacumos, 49 na taong gulang na taga Kidapawan City, North Cotabato.

Si Dacumos ay sampung taon ng mountain guide at dala ang taon bilang mountain ranger.

Sa post ng anak nitong si Jan Michael Angelo Barila nasa Lake Venado ang kaniyang ina ng atakihin ito.

Agad namang tinulungan ng mga kasamahan nito si Dacumos para malampatan first aid at maibaba mula sa bundok para mabigyan ng karampatang medikal na atensyon.

Kasalukuyan itong nasa ICU ng pribadong ospital sa lungsod at sa ulat ng kaniyang anak ay may multi-organ failure na ang kaniyang ina at kailangang ma-dialyses.

Sa ngayon ay nasa higit 70-thousand ang bill nila sa ospital na kailangang bayaran para mailipat at mapatingnan ito sa espesyalista sa Davao City.

Maliban sa dasal ay panawagan nito ang pinansyal na tulong.

-0-

Local

Health Expert, nagpaalala sa mga mamamayan na regular na magpacheck-up, kasunod ng pagkamatay ng senior citizen sa M'lang matapos atakihin ng Hypertension at pagkastroke ng mountain guide sa Mt. Apo

BAGO subukan ang physical activity o kahit sa pagsasaka ay dapat ugaliing magpasuri o pagcheck-up muna sa mga medical expert.

Ito ang pinaliwanag ni M'lang Municipal Health Officer Dr. Jun Sotea partikular sa usapin ng kahalagaan ng pagpapacheck up.

Hindi lamang sa mga nahihilig sa mga bagong aktibidad kundi maging sa mga magsasaka at sinuman ay dapat nagpapa check-up.

Himbes kasi na makatulong sa kalusugan ay mauwi sa disgrasya kapag hindi nagpa check-up.

Nabatid na kamakailan lang nasawi ang isang senior citizen sa M'lang matapos atakihin ng Hypertension at na-stroke naman ang isang mountain guide na umakyat sa Mt. Apo.

Ngayong nakakaranas pa rin ng sobrang init kahit may pag-ulan mabuti aniyang pangalagaan ang sarili at isa na dito ang regular na pagpapa check up na wala namang bayad sa mga Rural Health Unit sa  bansa.

-0-

Local…

Arakan, North Cotabato hindi nakaligtas sa sama mg panahon kahapon; flash flood naitala

MULING nasira ang footbridge sa Lugak-ak, Barangay Kabalantian, Arakan kasunod ng malakas na ulan at baha na sumira sa pundasyon nito kahapon.

Maliban pa dito ay nasira din ang approach sa bahagi ng overflow bridge sa nasabing lugar.

Halis hindi na rin mapakinabangan dahil sa baha ang mga palayan sa sitio minarok ng Kabalantian.

Habang nagka landslide naman sa boundary ng Barangay Binoongan at Barangay Napalicosa nasabing bayan kung saan tumambad ang mga debris ng kahoy lupa at bato maliban pa sa pagbaha sa ilang sitio.

Habang stranded din ang ilang motorista sa Kulaman Valley dahil sa landslide at baha.

Patuloy na kumakalap ng report mula sa mga BDRRM ang MDRRM office dahil batid na posibleng naapektuhan rin ang ilang mga barangay ng Arakan.

Inter-tropical Convergence Zone at Localized Thunderstorm ang nagpaulan sa malaking bahagi ng Mindanao na nagresulta sa mga pagbaha at landslide.