NDBC BIDA BALITA (Oct. 3, 2023)

HEADLINES

1   MGA KANDIDATO sa Maguindanao provinces, lumagda sa peace covenant, nangakong di manggugulo, ayon sa PNP.

2   Iba't ibang programa sa IP month sa BARMM, pangungunahan ng IP ministry; isyu ng Karapatan, tututukan

3   DAHIL Yellow Bus may sariling terminal, mga passenger van operator at driver, nagtayo din ng sariling terminal sa Koronadal

4   OK lang kay Koronadal Mayor Ogena para mabuhay naman mga van drivers, pero babalik din daw sila

5   South Cotabato Provincial Hospital Chief of hospital humingi ng dispensa sa mahabang pila sa pagamutan

6   DATING kawani ng NIA, patay sa pamamaril sa Matalam, North Cotabato; PNP may person of interest na

7   Respiratory illnesses sa mga kabataan, tumataas na rin sa Kidapawan City

SA ATING PAMBUNGAD NA BALITA…

Local…

Terminal, itinayo ng mga driver at operator ng pamsaherong van sa Koronadal downtown area drive. 

Anila, bakit ang Yellow Bus pinayagan ng city government sa downtown mag-terminal.  Tapos ang iba sa Integrated terminal na di na dinadayo ng mga pashero.

Pero, sabi ni City Mayor Ogena, temporary lang yan, babalik din sila sa malaking terminal

Nilinaw din ng alkalde na ang mga van na sumasakay ng pasahero sa temporaryong terminal ay obligado pa ring dumaan sa public terminal.

Ayon pa kay Ogena hiniling mismo sa lokal na pamahalaan ng mga transport van operators at drivers na manatili sa Gensan drive hanggang sa makapagpatupad ng programa ang LGU para dagsain ang pubic terminal sa Jessie Robredo Avenue.

Paliwanag ni Ogena, nakataya din kasi dito ang kabuhayan ng mga van operators at drivers.

Ito ay matapos maapektuhan ng pagbukas muli ng terminal ng Yellow Bus Line Inc.

Dagdag pa ng alkalde solusyon sa problema ng mga van operators at drivers ang Local Transport Route Plan na mag-oobliga sa lahat na public utility vehicles na dumaan sa terminal.

Ito ayon kay Ogena ay unti-unti namang ipinatutupad ng LGU.

Samantala, nagpalabas naman ng cease and desist order si City administrator Atty. Rene Jumilla sa van operators na naglagay ng terminal sa Gensan Drive.

Paliwanag ni Jumilla bukod kasi sa walang permit nilabag din ng mga ito ang zoning ordinance ng kungsod.

Tinampakan na rin ng LGU ng buhangin ang nasabing terminal.

-0-

LOCAL…

TINIYAK ng 601st Infantry Brigade na makakabalik sa kanilang lugar ang mga katutubong Teduray na lumikas sa Barangay Labungan, Datu Odin Sinsuat, Maguindanao del Norte dahil sa harassment diumano ng MILF.

Sinabi ni Brigade commander Brig. Gen. Oriel Pancog na may naitalaga na siyang tropa ng pamahalaan sa Sitio Tuburan ng Barangay Labungan upang pangalagaan ang mga mamamayan.

Giit ni Pangcog, labag sa general agreement on the cessation of hostilities ang ginawa ng MILF, sakaling sila nga ang may gawa nito.

Lumikas ang mga Teduray patungo sa mas ligtas na lugar matapos salakayin ng mga kasapi daw ng MILF ang kanilang lugar, pinangkuha ang kanilang mga gamit at inani ang kanilang mga mais.

Nauna rito, hiniling ni Datu Odin Mayor Lester Sinsuat sa pamunuan ng MILF na disiplinahin ang kanilang mga tauhan.

Wala pang ipinalabas na pahayag ang MILF hinggil dito.

-0-

Local…

Target ng BARMM Government na matapos ang kabuuang 1,000 housing units para sa mga eligible recipients ng ‘costless’ shelter program bago magtapos ang 2023.

Inanunsyo ito ni Ministry of Human Settlements and Development (MHSD) Director-General Esmael Ebrahim.

Aniya ito ay bahagi ng nagpapatuloy na Resettlement Housing Program ng ahensiya.

Ang costless housing units ay mayroong water system, solar lights, access roads, at support services kabilang ang livelihood services mula sa mga partner agencies.

As of August 2023, ang MHSD ay nakapagpatayo na ng higit 2,500 housing unit building, kung saan 250 dito ay tapos na, nasa 2,000 ay ongoing construction, at 200 ang pasisimulan pa.

-0-

Local…

PINANGUNAHAN ni Ministry of Indigenous Peoples' Affairs o MIPA-BARMM Minister Melanio Ulama ang kick-off ceremony para sa National Indigenous Peoples Month o IP month ngayong Oktubre.

Isinagawa ito kahapon sa Bangsamoro Government Center sa Cotabato City kung saan dumalo ang mga kawani ng BARMM kabilang na ang ilang BTA members.

Pinakalayunin ng programa at selebrasyon na ito, alisunod sa nakapaloob sa Presidential Proclamation 1906 ay kilalanin at bigyang pugay ang kontribusyon ng mga IP sa local, regional at national na pamahalaan at preserbasyon ng kanilang kultura.

Sinabi sa DXMS Radyo Bida ni MIPA Special Public Assistance and Legal and Aid Division Chief Atty. Mona Diragen na maraming nakalatag na programa para mga katutubo.

Hanggang ngayon kasi ay hindi pa rin maipagkakaila ayon sa mga katutubo na nakakaranas pa rin sila ng diskriminasyon at hindi pantay pantay na pagtrato.

Sinabi ni Atty. Diragen na sa pamamagitan ng MIPA mabibigyang importansya at pagkilala ang lahat ng karapatan ng mga katutubo sa BARMM region.

Bukas ang kanilang opisina para sa katutubong nangangailangan ng tulong o di kaya ay sila na mismo ang tutungo sa mga kinaroroonan ng mga ito.

Tema ng selebrasyon ngayong taon ay "Katutubong Bangsamoro: Sama-Sama sa Pagsulong ng Karapatan, Pagkilala sa Kultura at Mapayapang Pangangalaga sa Lupang Ninuno, Noon, Ngayon at Bukas".

-0-

Local…

SABAY-SABAY na lumagda sa peace covenant ang mga kandidato para sa Barangay at Sangguniang Kabataan Elections o BKSE sa Maguindanao provinces.

Ang mga ito ay mula sa mga bayan ng Rajah Buayan at Datu Hoffer Ampatuan sa Maguindanao del Sur at Northern Kabuntalan sa Maguindanao del Norte.

Sinabi sa DXMS Radyo Bida ni Maguindanao del Sur PNP Director Colonel Roel Sermese na layunin ng peace covenant na pinangasiwaan mismo ng local government units na makamit ang matiwasay at maayos na halalan sa Oktubre.

Umaasa si Sermese na sa pamamagitan ng kanilang paglagda, walang magaganap na kaguluhan sa halalan.

Samantala, nanawagan naman si Mayor Datu Ramil Dilangalen ng Northern Kabuntalan, Maguindanao del Norte sa lahat ng kandidato na sumunod sa mga panuntunan upang maging maganda ang resulta ng eleksyon.

Aniya, naniniwala siya na makikinig ang lahat ng mga kandidato.

Sinaksihan ito ni Maguindanao del Norte PNP director Colonel Sultan Salman Sapal at Lt. Colonel Rey Rico ng 34th Infantry Battalion ng Philippine Army.

-0-

Local…

May ultimatum na si Mayor Pip Limbungan sa mga pulis na agarang arestuhin ang leader ng gang na nag-ooperate sa Tulunan, North Cotabato.

Ito ay dahil sa ginagawang gang war ng nasabing grupo na dahilan ng pagkabahala ng mga mag-aaral sa na dumadaan sa National Highway.

Sinusuntok umano kasi nila ang mga mag-aaral na bago lang lumabas sa paaralan at ang ulat na hinalay na mentally challenged nitong linggo ng gabi.

Hindi naman masasabing organisadong grupo ang mga gang at ang mga miyembro ay mga kabataan.

-0-

Local…

Nauwi sa habulan at putukan ang robbery hold-up incident sa delivery panel laban sa mga umaksyong Barangay Peace Keeping action team member sa Barangay Santo Niño, Makilala North Cotabato kahapon ng tanghali.

Imbes kasi na huminto ay mas pinaharurot pa ng mga suspect ang kanilang motorsiklo.

Sa panayam kay PNP Chief Police Lt. Col Britz Sales, ang biktima ay nakilalang si Carl renzlee Chrys Ladaga, 22 years old na siyang driver ng panel na taga New Baguio.

Habang ang sugatang BPAT member na kabilang sa siyam na iba pa na rumesponde ay nakilalang si Aurelio Canas, 63 Years old.

Dahil sa tulong ng BPAT at mga concerned citizen, nahuli ang isa mula sa dalawang suspect na si Jeff Eramon Noa, 35 anyos, ng Barangay Sudapin, Kidapawan City.

Agad namang tumakas ang isa sa mga suspect sakay sa tinangay nitong motorsiklo.

Sa interogasyon sa suspect na tila balisa, sinabi nitong nagbebenta lang umano siya ng durian at ipinahawak lang sa kanya ang armas.

-0-

Local…

Dead on the spot ang lalaki matapos pagbabarilin ng hindi pa tukoy na mga suspek Barangay Marbel, Matalam, Cotabato kahapon ng umaga.

Kinilala ang biktima na si Ares Mendoza Tiway Jr. 34 na taong gulang na dating empleyado ng National Irrigation Administration at residente ng Barangay Poblacion, Kidapawan City.

Sa panayam kay Matalam PNP Chief Police Lt Col Niel Melocotones, pinagbabaril ang biktima habang nagmamaneho ng motorsiklo.

Sa ulo siya tinamaan dahilan ng kaniyang agarang kamatayan.

Batay sa record, una ng sinilbihan ng search warrant ang biktima sa Kidapawan City dahil sa illegal drugs.

Sa ngayon may persons of interest naman Ang PNP sa naturang shooting incident.

Nagpapatuloy ang imbestigasyon ng PNP sa nasabing

-0-

Local..

Katulad sa ibang lugar at kung ihahambing ang kaso noong nakaraang taon, mataas ang kaso ng respiratory illness tulad ng ubo,sipon at maging lagnat sa Kidapawan City.

Itong sintomaa ay kadalasan tumama sa mga mga kabataan na nag-aaral na maaring nahahawa sa mga kaklase.

Yan ang sabi ni Dr. Martin Evangelista na siyang City pediatrician matapos rin ang nakakabahalang pagtaas ng bilang sa ibang lugar katunayan, required na uli ang pagsuot ng facemask sa Davao City upang iwas na magkahawaan.

Sa Kidapawan City, hindi pa naman pero kanyang sinabi na mas mabuting magsuot ng upang maproteksyunan ang sarili maging ang iba pa nang sa ganun hindi na mas tumaas pa ang kaso sa lungsod.

Batay sa datus, mula Enero hanggang October 1, 2023 mayroon ng 615 cases respiratory illnesses na nakapagreport sa Kidapawan City Heath Office, mas mataas ito kumpara sa 356 na kaso nakaraang taon sa kaparehong panahon.

-0-

Local…

NATANGGAP NA NG 75 MGA dating kasapi ng MILF ang kanilang competency certificates matapos makumpleto ang technical-vocational courses na bigay ng Ministry of Basic Education sa pamamagitan ng Technical Education and Skills Development program.

Sila ay kabilang sa 315 scholars na nag=graduate mula sa skills training on agricultural crops production, carpentry, bread and pastry production, electrical installation maintenance, cookery, dressmaking, and driving at Camp Darapanan, Sultan Kudarat, Maguindanao Norte.

Isa sa kanila ay si Nording Mandang, 44 taong gulang na nagtapos ng kursong agricultural crops production.

Aniya malaking bagay ito para sa kanyang pamilya na hindi naman nakapag-aral ng formal education dahil nga sa kaguluhan.

Maliban sa MBHTE scholar, si Mandang ay isa na rin ngayong Islamic Studies and Arabic Language teacher.

-0-

Local…

SABAY-SABAY na lumagda sa peace covenant ang mga kandidato para sa Barangay at Sangguniang Kabataan Elections o BKSE sa Maguindanao provinces.

Ang mga ito ay mula sa mga bayan ng Rajah Buayan at Datu Hoffer Ampatuan sa Maguindanao del Sur at Northern Kabuntalan sa Maguindanao del Norte.

Sinabi sa DXMS Radyo Bida ni Maguindanao del Sur PNP Director Colonel Roel Sermese na layunin ng peace covenant na pinangasiwaan mismo ng local government units na makamit ang matiwasay at maayos na halalan sa Oktubre.

Umaasa si Sermese na sa pamamagitan ng kanilang paglagda, walang magaganap na kaguluhan sa halalan.

Samantala, nanawagan naman si Mayor Datu Ramil Dilangalen ng Northern Kabuntalan, Maguindanao del Norte sa lahat ng kandidato na sumunod sa mga panuntunan upang maging maganda ang resulta ng eleksyon.

Aniya, naniniwala siya na makikinig ang lahat ng mga kandidato.

Sinaksihan ito ni Maguindanao del Norte PNP director Colonel Sultan Salman Sapal at Lt. Colonel Rey Rico ng 34th Infantry Battalion ng Philippine Army.

-0-

Local..

Tulong ng mga stakeholder sa pagsawata ng child labor hiniling ng DOLE 12

Kailangan ang patutulungan ng ahensya ng pamahalaan, civil society organizations at komunidad para masawata ang child labor sa region 12.

Ipinunto ito ni DOLE 12 Regional Director Joel Gonzalez.

Paliwanag ni Gonzales  kumplikado kasi ang usapin sa child labor na maaring  sanhi ng kahirapan, kakulangan ng edukasyon, kultura, at kabiguan sa pagpapatupad ng labor laws.

Ayon sa datos ng DOLE , ang  Region 12 ay pampito sa may pinakamaraming child laborer sa bansa na nasa higit 160,000.

Higit sa 11,000 sa mga child laborers na ito ay na-profile ng DOLE 12 noong 2022.

Karamihan sa mga ito ay nagtatrabaho sa mga sakahan, minahan, at mga biktima din ng domestic labor at sexual exploitation.

Maliban sa reactivation ng Regional Council Against Child Labor mahigpit ding minomonitor ngayon ng DOLE Child Labor Prevention and Elimination Program o CLPEP ang mga na-profile na child laborer noong nakaraang taon.

-0-

Local…

Mga establismento na lumagpas sa SRP ang tindang gatas, pinagpaliwang ng DTI South Cotabato

Pinadalhan na ng letter of inquiry ng Department of Trade and Industry o DTI ang ilang mga establisemento sa South Cotabato.

Layon nito na maipaliwanag kung bakit lumagpas sa Suggested Retail Price o SRP ang ilang brand ng kanilang mga panindang gatas.

Ito ay ayon kay DTI South Cotabato Senior Trade and Industry Development Specialist Elbert Capecio.

Ayon kay Capecio mayroon mga establisemento sa lalawigan na ang P38 per can ng condensemilk ay lagpas sa SRP nito na P34.75.

Ito ayon pa kay Capecio ay kanilang ipinagtataka.

Gayunpaman ayon kay Capecio may ilang brand din ng gatas sa lalawigan ang bumaba ng presyo na mas pabor aniya sa mga consumer.

-0-

Local…

South Cotabato Provincial Hospital Chief of hospital humingi ng dispensa sa mahabang pila ng kanilang mga pasyente

Aminado si South Cotabato Provincial Hospital o SCPH Chief of Hospital Dr.Conrado Braña na marami sa kanilang mga pasyente ay nagtitiis sa mahabang pila.

Ito ay inihingi naman ng paumanhin sa publiko ni Braña.

Ayon pa kay Braña, ang SCPH ay nagiging end referral din kasi ng iba pang mga ospital sa mga pasyenteng nangangailagan ng matinding gamutan.

Sa katunayan ayon kay Braña marami sa mga pasyente na dinadala dito ay mula din sa sa karatig lugar ng South Cotabato.

Kaya ayon kay Braña, hindi maiiwasan ang mahabang pila ng mga pasyente lalo na tuwing Lunes.

Gayunpaman, umaasa si Braña na matatapos kaagad ang konstruksyon ng extension building ng SPCH.

Ito ay para mabawasan ang mga pasyente sa kalapit nitong main building.

-0-

Local..

Sumuko na para makapamuhay ng matiwasay kasama ang pamilya.

Ito ang panawagan  ni Army 5th Special Forces Batallion Commander, Lt. Col. Carlyleo Nagac, sa natitira pang mga myembro ng communist terrorist group.

Ayon kasi kay Nagac may Enhanced Comprehensive Local Integration Program o E-Clip ang pamahalaan para sa mga rebelde na nagbabalik loob sa pamahalaan.

Ito ayon pa sa nasabing army official ay nagbibigay ng pinansyal na tulong at lifelong o sustainable benefits sa dating mga rebelde.

Kaya ayon kay Nagac nakapagtataka kung bakit may mga myembro pa rin ng armadong grupo na nagatubling sumuko.

Ayon kay Nagac hiniling din ng army ang tulong ng mga LGU at iba pang ahensya para makumbinsi na sumuko ang mga kasapi ng armadong grupo.